Darganfod traethau, harbyrau a phentrefi glan môr Ceredigion

Gydag arfordir chwedeg milltir o hyd, traethau tywod sy’n ddelfrydol i deuluoedd, a childraethau cysgodol, mae Ceredigion yn lle poblogaidd i ddod ar wyliau glan môr. Yma, fe gewch chi ddarganfod ogofâu, pyllau glan môr, twyni tywod, ac olion coediwg hynafol Cantre'r Gwaelod. Ac mae yma ddigon o le i fwynhau chwaraeon dŵr o bob math hefyd. Ry’n ni’n falch o safon uchel ein traethau, gyda nifer ohonnynt yn ennill cydnabyddiaeth Baner Las, Gwobr Glan Môr ac bob blwyddyn.

Ry’n ni’n rhestru’r cymunedau a'r traethau isod môr yn eu trefn o’r gogledd i’r de.

Pentref a thraethau Borth ac Ynyslas

Bron i dair milltir o dywod euraid. Dŵr bas. Baner Las a Gwobr Glan Môr. Does ryfedd mai’r Borth yw un o draethau mwyaf poblogaidd Ceredigion ymhlith teuluoedd. Mae digonedd o le i redwyr, syrffwyr a barcudfyrddwyr ar draeth cyfagos Ynys-las hefyd.

Pentref a thraethau Borth ac Ynyslas

Clarach a Wallog

Traeth cysgodol Clarach yw un o draethau pentref gwyliau mwyaf poblogaidd Ceredigion. O Glarach, fe allwch chi gerdded i Aberystwyth dros Graig Glais neu i draeth anghysbell Wallog i weld Sarn Gynfelyn, un o sarnau colledig Cantre’r Gwaelod yn ôl yr hanes.

Clarach a Wallog

Traethau Aberystwyth

Glan y môr yw calon Aberystwyth, a bydd ymwelwyr a thrigolion lleol, fel ei gilydd, wrth eu bodd yn mynd am dro ar hyd y prom sy’n cysylltu traethau’r de a’r gogledd, y naill ochr a’r llall i bentir y castell.

Traethau Aberystwyth

Aberystwyth

Peidiwch â gadael i’w ffordd o fyw hamddenol a’i lleoliad ar arfordir y gorllewin eich twyllo. Mae Aberystwyth yn dref brifysgol â gorwelion eang sy’n fwrlwm o ddiwylliant a syniadau. I ddarganfod ei threftadaeth gyfoethog, ewch i ymweld ag amgueddfeydd, archifdai ac orielau’r dref. Tybed allwch chi gyfrif sawl gwaith byddwch chi’n dod ar draws termau fel ‘y cyntaf’, ‘yr hynaf’, ‘yr hiraf’, ‘y gorau’…?

Mae Aberystwyth yn lle delfrydol i aros er mwyn darganfod arfordir Bae Ceredigion a Mynyddoedd Cambria.

Aberystwyth

Glannau Llanrhystud, Llannon, Aber-arth ac Aberaeron

I’r de o Aberystwyth mae’r arfordir yn wyllt, a rhwng Llanrhystud ac Aberaeron mae traethau caregog, ond tywodlyd pan mae'r llanw ar drai, a chreigiau wedi’u llyfnhau gan donnau’r môr. Mae'n boblogaidd gyda syrffwyr profiadol lleol ac mae hanes diddorol i’w ddarganfod ar hyd y glannau hyn hefyd.

Glannau Llanrhystud, Llannon, Aber-arth ac Aberaeron

Aberaeron

Tref fach dlws, fel darlun cerdyn post, gydag adeiladau lliwgar, harbwr hamddenol, 'Slawer dydd, roedd yn borthladd pysgota a masnachu prysur, o lle hwyliodd rhai o deuluoedd Ceredigion i chwilio am fywyd newydd yn America. Erbyn heddiw, gyda'i rhaglen brysur o ddigwyddiadau bob haf, Aberaeron yw un o drefi mwyaf poblogaidd Ceredigion.

Aberaeron

Traethau a phentref y Cei Newydd

Mae tri thraeth braf yng Nghei Newydd – Traeth yr Harbwr, Traeth y Dolau, a Thraeth Gwyn. Traeth yr Harbwr, gyda’i dywod euraid gwych, yw’r prif draeth. Mae’n swatio islaw’r pentref, ac mae wal yr harbwr yn rhoi cysgod rhag gwyntoedd y môr. Gyda Baner Las, dŵr glân clir, ardal nofio ddiogel, a thywod mân meddal, mae Traeth yr Harbwr yn ffefryn ymhlith teuluoedd, ac yn lle delfrydol i folaheulo ac i godi cestyll tywod.

Traethau a phentref y Cei Newydd

Pentref a thraethau Llangrannog

Llangrannog yw un o bentrefi glan môr mwyaf poblogaidd Ceredigion, ac mae'n denu teuluoedd a syrffwyr fel ei gilydd. Mae Carreg Bica, y graig sy’n ymwthio fel dant o’r tywod, yn gwahanu’r ddau draeth.

Gerllaw mae gwersyll a chanolfan gweithgareddau'r Urdd.

Pentref a thraethau Llangrannog

Penbryn

Mae traeth Penbryn, gyda’i dywod mân euraidd, yn swatio dan lethrau coediog. Yno, fe allwch chi chwilota mewn pyllau glan môr ac ogof smyglwyr. Mae hefyd yn lle hyfryd i syllu ar y sêr liw nos.

Penbryn

Pentref a thraeth Tresaith

Beth sydd i’w weled yn Nhre-saith? Dyna un o gwestiynau Cynan yn ei gerdd fawl i’r pentref. Wel, heddiw, fe welwch chi draeth o dywod euraid braf, Baner Las yn cyhwfan yn yr awel, pobl yn syrffio ac yn hwylio yn y tonnau, a phlant yn chwilota mewn pyllau glan môr. Mae enw’r pentref yn tarddu o chwedl Geltaidd, ac mae nofel boblogaidd wedi’i lleoli yno hefyd.

Pentref a thraeth Tresaith

Pentrf a thraeth Aberporth

Islaw’r pentref prydferth hwn, mae penrhyn bach yn gwahanu’r traeth euraid braf yn ddau: Traeth Dolwen ar y naill law a Thraeth y Dyffryn ar y llall. Gyda theuluoedd yn heidio yno, mae’n lle poblogaidd i adeiladu cestyll tywod, creu celf tywod, a chwilota mewn pyllau glan môr.

Pentrf a thraeth Aberporth

Traeth Mwnt

Llecyn delfrydol ar arfordir Ceredigion yw’r Mwnt. O ben Foel y Mwnt, uwchlaw’r traeth euraid cysgodol, fe gewch chi olygfeydd gwych dros Fae Ceredigion. I gyrraedd y traeth ei hun, rhaid i chi gerdded i lawr rhes o risiau wrth ymyl y nant.

Traeth Mwnt

Aberteifi - tref harbwr hanesyddol ar lannau'r Teifi

Aberteifi yw’r porth hanesyddol i Geredigion o’r de-orllewin. Yn y 18fed ganrif, roedd yn borthladd pwysig ar gyfer masnachu arhyd arfordir Cymru ac Iwerddon ac draws yr Iwerydd.

Aberteifi - tref harbwr hanesyddol ar lannau'r Teifi

Bae Ceredigion

Bae Ceredigion yw’r bae mwyaf ar arfordir Cymru, gyda cildraethau bach, rif y tywod mân, yma ac acw ar ei hyd. Fe dyfodd cymunedau mewn llawer o’r mannau mwyaf cysgodol wrth i fasnach ar y môr gynyddu. Erbyn heddiw, maen nhw’n llefydd poblogaidd i fynd ar wyliau.

Dewch i wybod mwy am beth sy'n gwneud Bae Ceredigion yn arbennig:

Bae Ceredigion – arfordir arbennig

Croeso i gŵn

Mae croeso i gŵn ar draethau Ceredigion.

Fel llawer o’r traethau eraill ar hyd arfordir Cymru, mae cyfyngiadau ar waith rhwng 1 Mai a 30 Medi i atal cŵn rhag mynd i rannau o’r traethau sydd fwyaf poblogaidd ymhlith teuluoedd.

Dyw’r cyfyngiadau hyn ddim yn berthnasol i gŵn tywys sy’n mynd i’r traeth gyda pherson sydd wedi’i gofrestru’n ddall.

Ond bydd wastad rhan o’r traeth ar gael i’r teulu cyfan, gan gynnwys anifeiliaid anwes, ei fwynhau gyda’i gilydd. Cyn mynd â’ch ci i’r traeth, cofiwch ddarllen yr arwyddion ger y traeth sy’n egluro’r cyfyngiadau.

Diogelwch ar y traeth

Does dim dwywaith bod llawer o hwyl i’w gael yn chwilota ar y traeth ac yn chwarae yn y tonnau, yn enwedig gan fod cymaint o lefydd da i ymweld â nhw ar hyd arfordir Ceredigion.

Mae’r RNLI yn deall ein glannau i’r dim. Darllenwch gyngor doeth yr RNLI i wneud yn siŵr eich bod yn ddiogel ar yr arfordir:

Cyngor diogelwch traeth yr RNLI (gwefan Saesneg yn unig)

Bydd amser yn hedfan pan fyddwch chi’n brysur yn darganfod creaduriaid o bob lliw a llun mewn pyllau glan môr, neu pan fyddwch chi’n aros i ddŵr y môr lenwi ffos eich castell tywod. Gall tonnau nerthol y môr fwrw plant – ac oedolion hyd yn oed – ar eu hyd.

Ar rai traethau, fe allech chi gael eich temptio i fynd i archwilio ogofâu a rhaeadrau. Neu fe allech chi fentro o’r prif draeth i ddarganfod baeau bach sy’n hawdd eu cyrraedd pan fydd y llanw ar drai.

Ond, da chi, cadwch lygad ar y llanw – fe allech chi fynd i drafferth os bydd y llanw’n dod i mewn heb i chi sylwi.

Fe all y llanw ddod i mewn yn syndod o gyflym, a cofiwch fod amser ac uchder y llanw yn newid bob dydd. Gallwch chi weld Tablau Llanw Ceredigion ar-lein, neu brynu llyfryn bach i’w gadw yn eich poced o’r Canolfannau Croeso neu o siopau lleol.

Tablau Llanw Ceredigion

Os byddwch chi’n nofio, dewiswch draeth lle mae achubwyr bywyd ar ddyletswydd.

Cadwch lygad am y baneri coch a melyn sy’n dangos ble mae’r mannau mwyaf diogel i nofio neu i gorff-fyrddio. Os gwelwch chi faner â sgwariau du a gwyn arni, mae’n lle da i syrffio neu i gaiacio. Mae baner goch yn arwydd o berygl. Os gwelwch chi faner goch, peidiwch â mynd i’r môr.

Gall nofwyr fynd i ddyfroedd dyfnion, yn llythrennol, yn gyflym iawn os bydd cerrynt terfol – cerrynt cryf iawn – yn eu sugno o’r dŵr bas. Gyda’r cerrynt yn symud ar gyflymder o bedair milltir yr awr, mae’n gyflymach na nofiwr Olympaidd!

Fe all tymheredd y dŵr fod yn dwyllodrus hefyd – fe all fod yn oerach na mae’n ymddangos. Mae unrhyw beth o dan 15 gradd yn ‘ddŵr oer’ ac fe allai achosi ‘sioc dŵr oer’.

Edrychwch hefyd ar y Côd Nofio yn y Gwyllt

Yn llygad yr haul

I fod yn ddiogel yn yr haul, cofiwch:

Eli haul

Het haul

Sbectol haul

Cysgod rhag yr haul

Gwobrau glan môr

Y Faner Las

Y Faner Las yw’r safon aur ar gyfer traethau ledled y byd. I gael Baner Las, mae'n rhaid bodloni 32 o feini prawf. Mae’r faner yn dangos bod ansawdd y dŵr yn uchel, a bod diogelwch, mynediad, a’r amgylchedd yn cael eu rheoli at safon uchel. Y Sefydliad Addysg Amgylcheddol Foundation for Environmental Education (FEE) sy’n rhoi’r Faner Las i draethau bob blwyddyn. Sefydliad di-elw yw hwn sy’n ceisio hybu datblygu cynaliadwy ym mhob rhan o’r byd. Cadwch Gymru’n Daclus sy’n gweinyddu’r cynllun yng Nghymru.

Y Wobr Glan Môr

Safon ansawdd ar gyfer traethau yng Nghymru, yr Alban, a Gogledd Iwerddon yw’r Wobr Glan Môr. Os gwelwch chi’r faner hon yn chwifio, bydd yn dangos bod y traeth yn cael ei reoli’n dda, bod ansawdd y dŵr yn ddigon da i chi nofio’n ddiogel, a bod cyfleusterau da ar gael gerllaw.

Y Wobr Arfordir Gwyrdd

Gwobr sy’n cael ei rhoi i draethau gwledig yw’r Wobr Arfordir Gwyrdd. Fel arfer, bydd y traethau hyn mewn llefydd bach tlws, heb lawer o’r cyfleusterau na’r mesurau rheoli dwys sydd i’w gweld mewn trefi neu bentrefi glan môr traddodiadol. Fe welwch chi’r faner yn chwifio mewn llefydd lle nad yw’r amgylchedd naturiol wedi’i ddifetha, lle mae ansawdd y dŵr yn rhagorol, a lle mae’r traeth yn cael ei reoli mewn ffordd sensitif.