Fe gafodd Castell Aberteifi ei adfer yn ddiweddar ac mae’n cynnal llawer o ddigwyddiadau, gan gynnwys cyngherddau a ffeiriau bwyd a chrefftau. Gallwch hefyd fynd i wersi Cymraeg neu ddysgu i ganu’r delyn yno. Mae arddangosfa barhaol - y cyntaf o'i bath yn y byd - yn adrodd stori'r Eisteddfod ac yn cynnwys eitemau na ellir eu gweld yn agos fel arfer, fel coron eisteddfod.
Seremonïau’r Eisteddfod
Mae'r Eisteddfod Genedlaethol yn symud o le i le bob blwyddyn, a bydd seremoni gyhoeddi'n cael ei chynnal flwyddyn cyn i’r Eisteddfod Genedlaethol ymweld ag ardal. Fel arfer, bydd y seremoni'n cael ei chynnal yng Nghylch yr Orsedd. Gallwch weld meini Cylch yr Orsedd yng nghastell Aberystwyth ac mewn parciau yn Aberteifi a Llambed.
Mae nifer o seremonïau'n cael eu cynnal yn ystod wythnos yr Eisteddfod hefyd. Efallai mai seremoni cadeirio’r bardd yw’r enwocaf ohonyn nhw. Bob blwyddyn, bydd cadair newydd yn cael ei chreu, a bydd y bardd buddugol yn cael cadw’r gadair. Gallwch weld casgliad o gadeiriau eisteddfodol yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, llawer ohonyn nhw wedi’u cerfio’n gain â symbolau o bob math. Tybed allwch chi adnabod pa un o'r cadeiriau eisteddfodol a welir yma a roddwyd gan Gymry Seland Newydd, er enghraifft?
Mynd o 'steddfod i 'steddfod yng Ngheredigion
Heddiw, mae’r eisteddfod fodern yn ŵyl sy’n cynnwys cystadlaethau barddoni, llefaru, dawnsio, drama, celf a chrefft, a llawer mwy. Mae traddodiad eisteddfodol Ceredigion yn gryf, gydag eisteddfodau lleol yn cael eu cynnal mewn trefi a phentrefi ledled y sir. Mae’r eisteddfodau hyn yn rhan o deulu o eisteddfodau sy'n cael eu cynnal ym mhob rhan o'r byd, o Awstralia i Batagonia.
Os cewch chi gyfle i fynd i eisteddfod, fe gewch chi flas ar ddigwyddiad cymunedol traddodiadol sy’n dangos diwylliant byw yr ardal.
Fel arfer, bydd eisteddfodau’n cynnwys dau fath o gystadlaethau:
• cystadlaethau llwyfan (e.e. canu, llefaru, actio, dawnsio, offerynnau cerdd)
• cystadlaethau gwaith cartref (e.e. llenyddiaeth, cyfansoddi, celf a chrefft).
Fel arfer, bydd eisteddfodau pentref yn cael eu cynnal mewn capel neu neuadd bentref. Bydd rhai’n para' drwy’r prynhawn a’r nos, bydd eraill yn para' penwythnos cyfan.
Mae tymor yr eisteddfodau bach yn estyn o fis Medi tan ganol mis Gorffennaf. Bydd seibiant ym mis Awst pan fydd yr Eisteddfod Genedlaethol yn cael ei chynnal. Beth am fynd i eisteddfod i fwynhau gwledd o ganu a llefaru, y cyfan yn Gymraeg, yng nghwmni doniau lleol a rhai o sêr y dyfodol?
Y gadair a’r goron yw’r prif wobrau barddonol yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Fel arfer, bydd y gadair yn cael ei rhoi am gasgliad o gerddi mewn cynghanedd, a’r goron yn cael ei rhoi am gasgliad o gerddi heb gynghanedd. Mae nifer o feirdd Ceredigion wedi ennill y gwobrau hyn dros y blynyddoedd, ond llond dwrn yn unig sydd erioed wedi cyflawni’r dwbl, a chipio cadair a choron yr Eisteddfod Genedlaethol. Un o’r rheini yw Donald Evans o Dalgarreg – ac fe gyflawnodd e’r gamp ddwywaith.
Mae llawer o enillwyr yr eisteddfodau lleol yn sêr cenedlaethol a rhyngwladol erbyn hyn. Bob blwyddyn, bydd cystadlu brwd yn Eisteddfod y Ffermwyr Ifanc hefyd, gyda’r arlwy’n amrywio o lenyddiaeth a cherddoriaeth i gomedi.
